Solipsizm
Etimolojisi
Kelime, Latince "yalnız" , "tek" anlamına gelen solus ve " kendi", "ben" anlamına gelen ipse sözcüklerinin birleşiminden oluşturulmuş ve Türkçeye "tekbencilik" olarak çevrilmiştir.
Anlamı
İnsanın kendi benliği ve bilinç içeriklerinden başka hiçbir şeyi bilemeyeceğini, kişinin kendi beni ve bilinç içerikleri dışında hiçbir şeyin bağımsız bir varoluşa sahip olmadığını iddia eden epistemolojik ve ontolojik bir tavırdır. Duyu verilerine kuşkulu bakıp aklı ve mantığı yücelten rasyonalizm içinde değerlendirilmesi gereken solipsizm, bu açıdan bakıldığında belki rasyonalizmin uç bir şeklidir.
Solipsizm, yaygın olarak bilinen 3 temel varsayıma dayanır:
1- Benim en kesin bilgim zihin içeriklerimdir-düşüncelerim, deneyimlerim, duygulanımlarım vb.
2- Zihinsel ve fiziksel olan arasında kavramsal ya da mantıksal bir bağ olması gerekli değildir.
3- Kişinin deneyimi kişiye özeldir.
Tarihi Kökleri
Solipsizmin kökleri sofist Gorgias'a dek götürülebilir. Onun tezlerini hatırlayacak olursak:
1- Hiçbir şey var değildir;
2- Varolsa bile insan tarafından bilinemez;
3- Bilinse bile bu bilgi başkasına aktarılamaz.
Başta Gorgias olmak üzere, Sofistlerin yapmak istediği şey nesnel bilginin imkânsız olduğunu göstermekti. Kişinin kendi benliği ve bilinç içeriklerinden başka hiçbir şeyi bilemeyeceğini öne süren solipsizmin de sofistlerin açtığı bu yoldan gittiği ortadadır. Hakikatin bilgisi ancak sezgiyle elde edilebilir, sezgi ise kişiye ait öznel bir kavrayıştır, başkalarına anlatılamaz diyen Bergson gibi sezgicilerin de solipsist kanatta yer aldıkları açıktır. Tüm nesnel-doğal dünyayı ayraca alıp, ayraca alınamayan tek şey olarak salt ben'e dış dünyayı yeniden inşa etme, özü betimleme görevi veren transzendental fenomenoloji'nin de solipsist bir bakış açısına sahip olduğu bilinmektedir.
Türleri
1- Metafizik Solipsizm: Bireysel kendi'nin bütün gerçekliği oluşturduğunu, dış dünya ya da diğer insanların bağımsız bir varoluşa sahip olmadıklarını, sadece tasarımlar olduğunu savlayan solipsizm çeşididir.
2- Epistemolojik Solipsizm: Sadece doğrudan ulaşılabilir olan zihin içeriklerinin bilinebilir olduğunu savlayan solipsizm çeşididir.
3- Yöntemsel Solipsizm: Sadece bireysel kendi'nin ve onun ifadelerinin felsefi inşa süreci için mümkün ve doğru başlangıç noktaları olduğunu savlayan bir solipsizm çeşididir.
If two Solipsists happen to meet, neither will accept the possibility that the other is right or even "real" (in the non-Solipsist sense). Each will insist that "I am the only existent", and the other is therefore necessarily wrong. After all, the other person - even if also an avowed Solipsist - is nothing more than a particularly interesting pattern in my experiences.
Believability is an ultimate criterion of the truth of metaphysical theories.
Kaynaklar
Answers.com
www.etymonline.com
İlkçağ Felsefesi Tarihi/Ahmet Cevizci/Asa Yayınları
Felsefe Sözlüğü/Ahmet Cevizci/Paradigma Yayınları